INFOMAYA

Ku proponerta’al u wet’a’al le u beetal terapias de conversión ti’al u k’e’e’xel bix u yu’ubikubáa máak’ tu lu’umil Yucatán

2021-05-19

Tu noj kaajil Jo’, u lu’umil Yucatán, 19 ti’ mayo 2021


Táan sesión ordinaria tu k’iinil miércoles, le u coordinadori PRI Felipe Cervera Hernández tu k’ubaj junp’éel iniciativa ti’al u jets’el tu Codigoi penal tu lu’umil Yucatán le u wet’a’al  le u beeta’al terapias  ti’al u k’e’exel bix u yubikuba juntúul kajnáal, beey xan ti’al u je’ets’el u kuuch bo’olil le túumben si’ip’ililo’ob ti’ máaxo’ob beetik yéetel ti máaxo’ob cha’ik u beeta’al ti’ wa máax

Ichil asuntos generales le Diputado tu tsolaj le u propuestao ku tojtáantik u kaláanta’al ma’ u beeta’al loob ti’ kajnáalo’ob, mix ti u wíinkilal, tu tuukul tu yóolal u k’e’e’xel máax u yubikuba tumen junp’éel pech’ óolalil ti’ u páajtalil.

Le iniciativa’o máan ya’ab wináalo’ob táan u beeta’al, kex mina’an denuncias tu yóolal le loobilo’ob, yaan u láak’ pet lu’umilo’obe táaj ku beeta’al, le kéen káajak u beeta’al wey Yucatane’ ka’a béeyak ch’éensa’al.

Le u Dip PAN Kathya Bolio Pinelo, na’ak tribuna ti’al u k’a’as le u k’iinil 17 ti’ mayo u noj k’iimbesajil u xu’ulsa’al le homofobia, transfobia yéetel bifobia, le óolal tu k’áataj ma’ u xu’ulul u beeta’al leyes ti’al u páajtal u nu’ukbesik derechos civiles, políticos kajnáalo’ob, beey xa u ch’éensa’al u ja’atsal máaxo’ob yaano’ob ichil le múuch’ kabil LGBTQI.

U noj lu’umil Mexico ka’a kúuchil yaan ichil tuláakal u noj lu’umil’oob yóok’ol kaab tu’ux ku seen pek’al le homofobia, chéen Brasil máansik’o’ob, 7 ti’ ichil lajun kajnáalo’ob ku pech’ óoltalo’ob chéen tu yóolal ku yubikubao jela’ano’ob.

Reformas Constitucionales.

Le sesión ordinariao káaj yéetel jun súutukil x-ma’ata’aanil ikil u yaj óolta’asl uchik u kíimil Mario Enrique Aguilar y Aguilar u diputadoi le XLIX legislaturai u Congresoi Yucatán, junpáayile’ tu ch’a’aj u compromiso constitucional le kajnáal José Carlos Vargas Jiménez bey u túumben Contralor interno le Congresoa ti’al tak kamp’éel ja’ab.

Beey xan le LXII legisaltura tu múuch’ aprobartaj kamp’éel dictamenes ikil u jeltúumbensa’al u noj a’almajt’aanil u lu’umil Yucatán tu yóolal u tusbeelil u beetal Cabildo Abierto, le órganos ti’al control municipales, yéetel u keetkúunsa’al u k’u’ubul cuenta pública.

Tu yóolal le nu’ukbesajil Cabildo abierto le Diputada Silvia López Escoffie tu tsolaj,ku taasik u páajtalil ti’ kajnáalo’ob u táakpajlo’ob, ichil le tsikbalil ku beeta’al ichi le u sesioni cabildo ti’al u yojéeltiko’ob ba’ax meyajil kun beeta’al tu kaajalo’ob

Le u Presidentai le Comisión permanente ti’ Puntos Constitucionales yéetel Gobernación Karla Franco Blanco tu tsolaj, le u tusbeetla’al ichil le u noj a’almajt’aanil u lu’umil Yucatán le u je’ebel ichil Ayuntamientos le órganos ti’al control interno jach táaj ma’alo’ob ti’al u xu’ulsa’al corrupción je’ex bix u meyajtik le molay Sistema nacional ti’al anticorrupción.

Tu yóolal le u keetkúunsa’al u k’iinil u k’u’ubul le cuenta pública ku tojt’aantik u tusbeelta’al unaj u ku’ubul le u cuenta pública le ja’ab tsoka’an u máano’ob tak tu k’iinilñ 30 ti’ abril ti’ le Congresoa ti’ u láak’ ja’abo’ob.

Le u propuesta le u Dip PRD Alejandro Cuevas Mena tusbeelta’ab ka ka’a suta’ak táan le Comisión permanente ti’ Puntos Constitucionales yéetel Gobernación le u dictamenilo’ob ti’al u jelxak’alta’al ba’ax k’iin ken u k’ub u informe la Fiscal Especializado ti’al anticorrupción.

Bey Constituyente permanete le LXII legisltura tu jets’aj ma’ tu aprobartik le minuta ti’al u tsa’ayal u tumben jaatsilil le articulo 73 ti’ le u noj a’almajt’aanil u noj lu’umil Mexico tu yóolal u meyajil segurida privada túuxta’an tumen le Camarai Seandores


Le Diputada Silvia López tu tsolaj, le legislatura ma’tech u aprobartik ba’al chéen ka u aprobartej, wa utsba’al ti’al u lu’umil Yucatane’ ma’alo’ob, le minuta’o ku kúulpachtik le u muuk’il federalismo tumen chéen ti’ u Noj Jala’achil u lu’umil Mexico ku ts’aik páajtalil, wey tu lu’umil Yucatane táaj yaan seguridad

Léeily bey tu ya’alaj le u Dip. PRI Felipe Cervera Hernández, le minutao ku ts’aik utsil ba’alo’ob ti’ u láak’ noj lu’umilo’ob tumeen ma’atech u ch’úukta’al bix u meyaj le empresas ti seguridad privada, way Yucatane’ ma’a beyo’o, yaan u mok’taanil ikil u meyajta’al, le minuta ku ts’elik u páajtalil ti’ Congresos locales u xak’altik le u jaatsil meyajo’ob.

Le u Coordinadori morena Miguel Candil Noh tu tsolaj, le minutao  ku kaxantik le u ch’úukta’al empresas particulares ku meyajtiko’ob seguridad privada, 17 congresos locales ts’oka’an yáax aprobartiko’ob

Táan le plenariao’ob tuláakal le diputadosob tu aprobarto’ob le dictamen ti’al u k’uba’al le ch’íimpolal Reconocimiento “ Al Médico del año” tumeen le congresoa ikil u tojtáantik u chíimpolta’al  le uts meyaj ku beetik ajts’akyajo’ob wey t – lu’umil

Le diputado Manuel Díaz Suarez (PAN) tu tsolaj, le LXII ku beetik uts ba’alo’ob, tumeen ku jets’ik u k’u’ubul junp’éel noj chíimpolal ti’ ajts’akyajo’ob ku nojba’alkúunsiko’ob k- lu’umil tu yóolal u meyajo’ob.

Junpáayile’, túuxta’ab ti’ le Comisión ti’ Puntos Constitucionales yéetel Gobernación le iniciativa ti’al u jeltúumbensa’al le u noj a’almajt’aanilu lu’umil Yucatán, le u a’almajt’aanil Poder Legislativo yéetel u Reglamentoi tu yóolal u páajtal u t’a’anal le  u Jolpo’opil le molay IEPAC, beey xan le iniciativa ti’al u jeltúumbensa’al jejeláas jaatsilil ti’ le u a’almajt’aanil Yucatán yéetel ti’al kúuchkabalil tu yóolal identidad ti’ genero.

 Ti’ le comisión ti’ Justicia yéetel Seguridad publica túuxta’abti’ le iniciativa ti’al u jeltúumbensa’al le u a’almajt’aanil kúuchkabalil tu yóolal u páajtal u cha’abal u uts bisikuba áabilo’ob yéetel noolo’ob.

Ti’ le Comisión ti’ Igualdad ti genero yéetel ti’ le u 25 diputadosob túuxta’ab ti’ob le oficio k’ama’ab ti’ le Tribunal electoral wey k- lu’umil tu’ux ku ts’aik ojéeltbij tu jets’aj sentencia u kaláanta’al u páatalil político tu yóolal le tak poolil tu beetaj le u regidorai u Ayutamientoi Chichimila Teresita de  Jesús May Tuz tu yóolal le violencia política tu muk’yajtaj.

Ichil asunts generalese le  u Dip PRI Marcos Rodríguez Ruz tu k’ubaj junp’éel iniciativa ti’al u ch’íimpolta’al bey Patrimonio cultural ti’al k –lu’umil le u meyajil  calesas, le paywakxil yéetel le u ba’atelil t’eelo’ob.

Le Diputada Milagros Romero Bastarrachea na’ak tribuna ti’al u ts’aik ojéeltbij u lu’umil Yucatán u kúuchil 16 yaan ichil tuláakal le noj lu’umilo’ob tu yéemsajo’ob u óotsilil ti’ le u kajnáalo’ob  ma’atech u chúukpajal u tojol u manik ba’al u jaantop’ob, bey tu chíikbesaj ichi le datos ti’ le u oxwináalil u ja’abil 2021 tumen le molay CONEVAL.
Tu beetaj u tak poolil le Gobierno federal tu luk’saj jejeláas programas sociales ku taasik ka’ach utsil ti’ kajnáalo’ob  chéen ti’al u t’oxik taak’in ti’ óotsilo’ob ti’al u nonojtal u maniko’ob ba’alo’ob.

 Le programas x-che’ luk’sa’ab ba’ale ku seen antik óotsilo’ob leti’e programa prospera, apoyo a la vivienda, atención a jornaleros agrícolas, empleo temporal yéetel comedores comunitarios, ichil u láak’o’ob.

Consejeros INAIP

Táan le Comisión ti’ u Vigilancia cuenta pública, transparencia yéetel anticorrupción le diputadosob tu ts’áajo’ob k’ajóoltbij le u listai le candidatos ti’al u ocuparta’al le ka’ap’éel cargoi ti’al Consejeroi ti’ le Consejo consultivo ti’ le molay INAIP
Le candidatosob leti’e kajnáal Néstor Acosta Espadas, yéetel Vanessa Flamenco Irigoyen proponerta’ab tumen le múuch’kabil Asociación civil Gridin Green yéetel le najil xook Universidad Modelo.

 Le u Presidentei le Comisionob Alejandro Cuevas Mena (PRD) tu tusbeeltaj le Secretarias Generalo’ u xak’altil le u ju’unil le candidatosob beey xan tu tsolaj, yaan u t’a’ana’alo’ob tu k’iinil 25 ti’ mayo las 11 jats’kabil ti’al u tsolo’ob ba’axten ku kaxantik’ob le cargo.

Le canditadosob yaan u ts’a’abal 15 minutos ti’ junjuntúulilo’ob ti’al u tsolo’ob ba’axten taak u ocupartiko’ob le cargo yéetel u láak’ 15 minutos ti’al u núukiko’ob k’áatchi, tu k’iinil 26 ti’ mayo kun sesionar le Comisionob ti’al u yéeyal juntúuli’i.

 

 

QUEREMOS SABER DE TI, DEJA TU MENSAJE