Ku xu’u’ul u xaak’alil le u II informe Jala’achil

2021-02-25

Le LXII legislatura tu tso’oksaj le u xaak’alil le u segundo informe Jala’achil, le ka’aj paklamtsikbalta’aj le meyajil Desarrollo economico yéetel territorial, desarrollo social yéetel  rural, kex ka’a jaatsil diputadose tu ya’alajo’ob yaan u pa’tiko’ob le u k’iinil  ti’al u núukik Jala’achil le ba’ax p’áat ma’ sasilob.

Marcos Rodriguez Rux tu k’aaba u diputadosi PRI tu ya’alaj, yaan u p’atiko’ob le u xu’ulul le óoxp’éel k’iin ts’a’ab ti Jala’achil ti’al u yila’al wa ku túuxtik le informacionob ti’al u béeytal u ya’alikob wa ma’alob meyaj beetabi, yáaxjuntéenaki bey u beetal ikil u jeltúumbensa’al u a’almajt’aanila.

Leiy bey tu ya’alaj le u coordinadori MORENA Miguel Candila Noh tumeen yaan k’áatchi maj núukan tumeen le funcionariosob, le óolal unaj u pa’tal le óoxp’éel k’iino’ob ti’al u chúukbesal le informacionob, ti’al u ya’alo’ob bix tu yilajo’ob.

Milagros Romero Bastarrachea tu ya’alaj, tu yóolal le reactivación económica noj meyaj ku k’a’anakúunsik ti’al u béeytal u je’ebel le negocios láaj k’alab tumeen le pandemiao, le u je’el túumben kuchililob meyaj ikil u káasal le meyaj ku beetik Jala’achil ti’al u yantal páajtalil meyaj ti xko’olelo’ob, tial u náajalob keet je’e bix xiibo’ob ti je’e ba’ax meyajile, tumeen ojéelan ma’ keet u yilal u meyaj xiib yéetel xko’olel, 30% menos ku náajaltikob.

Le u Secretarioi Fomento economico unaj u béeykunsik beey xan u tsolik ba’ax bejil ku taasik u páajtalil u je’ek’abtal u 100% le reactivación económica, tumeen u noj lu’umil Yucatán noj meyaj yaan u beetik ba’ale u toj bej yaan ti’e je’el u béeytal u máan tanile.

Tu yóolal u meyajil desarrollo social, le Dip tu ts’ikilnaj tumeen 98,47 éetlu’umile ma’ jach óotsilo’ob ba’ale óotsilchajo’ob le kaj k’uch le pandemiao tu yóolal le coronavirus, le u xookilob leti’e u Jolpo’opil SEDESOL ts’áaj k’ajóoltbil, kex táaj ya’ab u óotsililob k- lu’umile ti le ja’aba p’íitkunsa’b u taak’inil áantajil.

Tu toslaj, tu ja’abil 2019  bey tu ya’alaj le u Jolpo’opil desarrollo rural tu ts’áaj k’ajóoltbil le ka’aj káasab u meyajil le proyecto Centro de acopio de miel ti’al k-lu’umil, ichil le u glosai le informea ma’ alab ba’ax úuch yéetel le proyecto.

Tu k’aaba u diputadosi PAN le Dip Miguel Rodriguez Baqueiro tu ya’alaj, ojéelan tumeen kaaj yéetel chika’an le u Jala’achil k- lu’umila mu’uk’an meyaj tu beetaj ti’al u yantal nonoj u taak’inil ti’al u beetal jejeláas nu’ukbesajil ti’al u meyajil ts’aakankil, ti’al u yantal meyaj yéetel u beetal le reactivación económica, tu ts’áaj apoyos sociales ti’ máaxob jach k’a’ana’an, u kaláantik jets’eknakil kaaj, yéetel procuración ti’al justicia