INFOMAYA

Áaprobaarta’ab reforma ti’al Poder Judicial way Yucatán

2025-03-03

Tu noj kaajil Jo’, Yucatán 3 ti’ marzo 2025

 Aktáan Sesión extraordinaria úuch tu k’iinil 3 ti’ marzo tuláakal le u 35 diputadosi le LXIV Legislatura tu áaprobaarto’ob le dictamen ikil u jeltúiumbensa’al u noj a’almajt’aanil Yucatán tu yóolal reforma t’al poder judicial tu lu’umil yucatan, kun ts’abal u páajalil le u yéeya’al tumeen kajnáalo’ob le túumben magistrados, magistradas, juezas yéetel jueces

Aktáan sesión le diputado Wilmer Monforte marfil, presidente ti’ le juntai gobierno yéetel coordinación politcia le congreso tu tsikbaltaj, ku beytal le reformaob tumeen táanil paklamtsikbalta’al ti’al u ch’a’abala táan tu yóolal le u yutsil yucatecos

Le u diputadoi Morena Alejandro Cuevas Mena  tu k’ubaj propuestas ti’al u táakbesa’al ichil le dictamenob, bey uchik u áaprobaarta’al, bey xan le le u diputadoi PAN Roger José Torres Peniche tu tsolaj le u bancadai PAN  votarnaj tu  favor, ku tselal le u tuukil partidismo ti’al u kaxanta’al utsil ti’al yucatecos".

Le u diputado ti’ PRI, Gaspar Armando Quintal Parra,tu tsolaj le u tusbeelil le Congreso Federal unaj beykunsa’al tumeen chéen bey ku jaakúunta’al le democracia deliberativa.

Le ka’aj máan t’aan Tribuna le diputado Javier Renán Osante Solís ti’ MC tu ya’alaj le k’iina jach u súutukil u k’e’exel bix u beeta’al  justicia way t-  noj lu’umil.

Uchik u áaprobaarta’al le reforma estatal ku tsikbe’enta’al le tusbeelil beeta’an ichil le reforma ti’ constitucional federal tu k’iinil  11 ti’ septiembre  2024, ikil u ts’abal ti’ legislaturas locales 180 k’iinio’ob ti’al u jeltúumbenssik le u Constitución Locales.

LE DICTÁMENES APROBAARTA’AB AKTÁAN  SESIÓN EXTRAORDINARIA

Junpayil ti’ le reforma ti’al poder judicial, áaprobaarta’ab u láak’ dictamenes je’ex ti’al

Lel dictamen ikil u jeltúumbensa’al  le u Códigoi Administración Pública, le ti’al Municipios tu yóolal u tusbeelil u yóoksa’al  meyaj  nojoch wíiniko’ob, bey k’ubab tumeen le partido Movimiento Ciudadano.

Le dictamenob ku tusbeeltik kex u 3%  ti’ tuláakal le u jmeeyjiklo’ob Gobierno wáa Ayuntamientos ka oksa’ak kajnáalo’ob nuumo’ob yéetel min kex u  2% ti’al nojoch máako’obultos  ti’ le 106 municipios,le je’elob ku taasik utsil ti’ le kajnáalo’ob ti’al u yantal meyaj ti’ob ti’al u chan utsiltal u kuxtalo’ob.

Le Diputado Javier Renán Osante Solís  tu tsolaj, junp’éel noj náajalil ti’al u lu’umil a Yucatán.

Le diputado Rafael Gerardo Montalvo Mata (PAN) tu tsikbaltaj  le u ja’abil nojoch wíiniko’ob ma’ unaj u kail u bejil yéetel le u yilala mix ba’a u biilal wáa  ma’ tu beytal u meyaj, le iniciativaob ku tusbeeltil u chíimpolta’al nooch máako’ob tumeen ku taasik utsil ti’ le kajnáalo’ob junjunp’íitil u bin u chíijilo’ob le óolal le Fracción Legislativa ti’ PAN votarnaj tu favor le  dictamenob.

-Le  dictameno’ob ikil u  jeltúumbena’al u noj a’amajt’aanil  Yucatán ti’al yaan le tu yóolal :

•le derechos le máaxo’ob ku meyajtiko’ob lu’um wáa k’áaxs,le u proponentei le iniciativaob , diputado Wilmer Manuel Monforte Marfil (MORENA)tu tsikbaltaj junp’éel  justicia social tumeen ku tusbeelta’al u chíimpolta’al le u meyajil lu’um tumen jach k’a’anan ti’al u náajalil ek lu’umil. 

•tu yóolal utsilkuxtal ba’alchge’ob wáa bienestar animal,iniciativa k’uba’an tumeen le  Diputado José Julián Bustillos Medina,máax tu tsikbaltaj junp’éel páajtalil le u k’exa’al bix u yila’al ba’alche’ob tumeen ku yu’ubiko’ob muk’yaj wáa yaabilaj, beyxan le u xu’ulsa’al u seen pech’ óoltal ba’alche’ob”

•dictamen tu yóolal le u chíimpolta’al u derechos le comunidad LGBTIQA+,le diputado Gaspar Quintal Parra (PRI) tu ki’imak óolta’al ichil ui t’aan  tumeen ku chíimpota’al le u le kajnáalo’b táaka’an ichil le múuch’kabil LGBTQ+ ichil u ts’íibiltusbeelil le noj a’almajt’aan way  Yucatán, junp’éel justicia, k’a’ana xan le u beykusa’al le keet múuch’kuxtalil kaaj  tu’ux ku tsikbe’enta’al u derechos tuláakla kajnáal’ob, le u yantal páajtalil ti’ yéetel u kuxtal je’ex bix u k’áate’, ma’ unaj u pek’a’ala tu yóolal le u orientación sexual wáa  identidad de género”.

•ku je’ets’el u chíimpolail ti’al tuláakal kajnáalo’ob le túumben derecho humano ti’al jets’eknakil le wáa derecho a la paz le diputado Ángel David Valdés Jiménez (PAN)  tu tsikbaltaj junp’éel u tssolmeyajil le agenda  ti’al u beykunsa’al yéetel u yantal u un’ukulil ti’al u yantal utsil kuxtal je’ex bix k’ajóola’an u lu’umil  Yucatán

QUEREMOS SABER DE TI, DEJA TU MENSAJE