INFOMAYA

Bejlae’ ma’ten u xu’u’ul u k’iinil u sáasilkunta’al le loobilo’ob delitos sexuales ku beeta’al ti’ mejen paalal

2021-07-23

Tu noj kaajil Jo’, Yucatán, 23 ti’ julio tu ja’abil 2021

Le LXII legislatura tu beetaj le u Sesioni le Segundo periodo extraordinaroi ti’ le u óoxja’abil meyajil Constitucional tu’ux aprobarta’ab jejeláas nu’ukbesajil meyaj ti’al u kaláanta’al mejen paalal tu yóok’lal le loobilo’o delitos sexuales, ti’al u na’aksa’al u bo’ol k’aalil ti’ máax beetik le loobil feminicidio yéetel máax beetik loob ti’ xko’olelo’ob.

Le Sesión extraordinaria káaj yéetel junp’éel k’ubent’aan tu beetaj le u nojochil le u Juntai Gobierno le Congreson Estatal Felipe Cervera Hernández (PRI), tu k’aaba’ xan tuláakal le u diputadosil le LXII legislatura ti’al u chuka’al máax kíins juntúul policía tu k’iinil viernes.

Le Diputado tu ya’alaj ku láak’intik u kúuchkabal le Policía kiinsa’abo’ beey xan ti’ u yéet meyajo’ob, le kéen beeta’ak loob ti juntúul u kajnáalil ek lu’umile grave, ba’ale le kéen beeta’ak loob ti’ máaxo’ob kaláamtiko’one Junp’éel ba’ax jach táaj grave.

Táan le Pleno, le Diputadosob tu múuch’ aprobarto’ob le u dictameni ti’al u je’ets’el ma’aten u xu’ulul u k’iinil u k’a’amal wa u beeta’al u tak poolil le delitos sexuales, corrupción wa le u ko’onol mejen paalal, ti’al u kaláanta’al u l’íik’il uts mejen paalal, bey kun úuchul ikil u táabsa’al le túumben articulo 121Bis ti’ le u Código Penal u lu’umil Yucatán.

Le Diputado k’ub le iniciativai Luis Borjas Romero (PRI)  tu tsolaj, le u aprobarta’al le dictameno junp’éel ba’ax nu’uka’an tu yóolal u kaláanta’al mejen paalal tu lu’umil Yucatán, ku keetkúunsa’al le u nu’ukbesajil kalanil ti’al yóok’ol kaab je’ex bix ti’ u láak’ noj lu’umilo’ob ti’al u kaláanta’al u páajtalil mejen paalal, ch’úupal yéetel táankelemo’ob.
Le u Presidentei le Comisión ti’ Justicia yéetel Seguridad publica tu tsolaj, yaan informes ku chíikbesiko’ob táan u bin u nonojtal u seen beeta’al loob ti’ mejen paalal tu k’iinil le pandemai, le múuchkabil Red por los Derechos de menores tu jóok’saj u xookil enero tak junio tu ja’abil 2020 na’ak 157% maas ke ti le u ja’abil 2019l e u seen muk’yajtik loob mejen paalal beey xan u tak poolil le pornografía infantil, beey xan 27.7% na’ak le delitos trata de menores

Táan le Sesión extraordinaria le Diputadosob tu múuch’ aprobarto’ob junp’éel dictamen tu’ux yaan wakp’éel iniciativas ti’al u na’aksa’al tak 65 u ja’abilo’ob k’aalil ti’ máax ku beetik feminicidio, ichil u láak’ jeltúumbensajilo’ob beeta’ab tu yóolal le delitos ku beeta’al ti’ xko’olelo’ob

Le Diputada Milagros Romero Bastarrachea tu tsolaj, le noj múuch’ kabil ONU tu ch’íikbesaj, 70% xko’olelo’ob yóok’ol kaab ku muk’yajtiko’ob jejeláas pech’ óolalil kex juntéen tu kuxtalil, ichile’ ti’a yaan le jach taj grave, le feminicidio tumeen leti’ u tsook le toop ku seen beeta’al ti juntúul xko’olele

Tu lu’umil Yucatán tu ja’abil 2019 kiimsa’ab junk’aal jun túulul xko’olel, óoxtúule’ ilab bey feminicidio beeta’ab tu kaajilo’ob Maxcanu, Umán yéetel Celestun, ka’atúule kiimsa’ab tumeen u yíiicham

Le Diputada Janice Escobedo Salazar na’ak tribuna u túuxt t’aan ti’ jejeláas Jolpo’opilo’ob ti’al u mu’uk’ankúunsa’al u kaláanta’al xko’olelo’ob, u beeta’al jejeláas nuku’besajil kalanil, beey xan le molayilo’ob Fiscalia ka u séebankúunso’ob u xak’alil tak poolil ku beeta’al tumeen xko’lelo’ob

Le diputadad Kathia Bolio tu tsolaj, le loobil óolkinsajil xko’olel wa tentativa de feminicidio wa le máax óolkinsik juntúul xko’olel ma’ u séeb jóok’ol cárcel tumeen u nonojil le loobil ku beeta’al ti’ xko’olelo’ob ku yúuchul ichil u taanaj wa ku beeta’al ti’ tumeen máax kajakbal yéetel, le kéen jan jóok’ol carcele’ ku ka’a suut kajtal yéetel

Le diputada Fátima Perera Salazar tu ya’alaj, le iniciativaso kuk táanilkúunsik u kaláanta’al u noj páajtalil xko’olel yéetel u kuxtalo’ob xma’ topil wa pech’ óolalil, ku jeltúumbensa’al le a’almajt’aano’ob ti’al u tusbeelta’al u xu’ulsa’al u seen to’opol xko’olelo’ob.

Le LXII legislatura tu aprobartaj le dictamen ti’al u tusbeelta’al u k’a’a’alal 8 ja’abob’ob tak 14 ja’abob’ob máax ku beetik loob ti’ xko’olel, yéetel multa de 1,800 wa tak 3,000 UMAS, bey jets’a’ab ti’ le artículo 367 Bis,367 Ter, yéetel 367 Quater, ti’ le Capitulo II, Titulo vigésimo ku k’aaba’tik Delitos contra la Vida e integridad corporal ichil le Codigo Penal, iniciativa k’uba’an tumen le u Dipuitadoi PAN Miguel Rodríguez Baqueiro

Tuláakal le diputadosob tu múch’ aprobartoo’ob le convocatoria ti’al u túuxta’al ti’ jejeláas múuch’kabil kaaj je’e bix asociaciones civiles, cámaras empresariales, colegios de profesionistas e instituciones educativas de nivel superior ti’al u ts’íibtiko’ob u k’aaba u candidatos tumeen táan u kaxáanta’al kantúul consejeros ti’al le Consejo Consultivo ti’ le molay Comisión ti’ Derechos Humanos ti’ Yucatán (Codhey)

 

QUEREMOS SABER DE TI, DEJA TU MENSAJE