DECRETO.-IKIL U JELTÚUMENSA’AL LE A’ALMAJT’AAN LEY PARA LA PROTECCIÓN DE LA FAUNA TI’AL U LU’UMIL YUCATÁN TU YÓOLA LE LOOBIL TRAFICO ILEGAL DE ESPECIES

2021-05-26

K’iinil ka’aj k’uba’ab: 28 ti’ agosto  tu ja’abil 2020

Komisioni diktaminaartik: Comisión Permanente ti’ sijnáalil

K’iinil ka tu k’amaj: 01 ti’ septiembre tu ja’abil 2020

K’iinil ka tu áaprobaartaj le kóomision permanenteo: 13 ti’ mayo tu ja’abil 2021

K’iinil kaj áaprobaartab tumeen le Pleno: 26 ti’ mayo tu ja’abil 2021.

DECRETO: Ikil u jeltúumensa’al le a’almajt’aan Ley para la Protección de la fauna ti’al u lu’umil Yucatán tu yóola le loobil trafico ilegal de especies

BA’ALO’OB KU TUUSBEELTA’AL:

Tu noj lu’umil Yucatán ts’aka’an 500 u ba’alche’ilo’ob yéetel u ch’íich’ilo’ob, sáansamal ku bin u ch’éensalo’ob tu 106 méek’tankaajilo’ob k- lu’umil, 80% ti’ le ch’íich’obo táaj jats’uts’ u k’aayo’ob, le u ts’ook 20% ba’alche’ob je’ex bix kéej,kuuts, akla’ax,ya’abkach meyaj unaj u beeta’al ti’al u páajtal u kaláanta’al tuláakal u ba’alcheilo’ob u lu’umil Yucatán, ba’ale jach k’a’ana’an u táakpajal kajnáalo’ob.

Tu noj kaajil Jo’ ya’abkach u ba’alche’ilo’ob kuxa’an  ba’ale u kajnáalilo’obe’ ma’ u k’áato’ob táakpajal ti’al u kaláantiko’ob, le óolal jach talam ma’ u ch’éenel u sen k’iinsa’al ba’alecheob. 

Junpáayile’, ma unaj u ta’akal tu paakat kaaje le u ko’onol jejeláas ba’alche’ob wet’a’an u aalak’ta’ali’i junp’éel ba’al ku loobiltik u kuxtal ba’alcheob, je’ex bix le u seen ko’onol xt’uut’o’ob, láalaj ja’abe ku kíimil 60 mil juntúulul tu lu’umil Yucatán, ku tukutla’ale ti’ le lajun ku yéemsa’al tu k’uo’ chéen ka’atúul ku kuxtal ti’al u ko’onol kex wet’a’an

Le óola túun ku tsa’a’bal u páajtalil ti’ le Molay Fiscalía General ti’ u lu’umil Yucatán le u ch’úuktik wáa ku le u seen ko’onol ba’alechob ti’ redes sociales wa ti’ u láak’ medios ti comunicación tumeen junp’éel ba’al weta’a’n yéetel jets’ab bey u loobil trafico ilegal de especies

Artíkulos Transitorios:

Le decretoa kun káajal u tsikbe’enil le u láak’ k’iin le kéen jóok’sak ti’ le Diario Oficial ti’ u Ja’achil u lu’umil Yucatán